De term Stolpersteine, kwam ik voor het eerst tegen in het prachtige boek: : ‘Hoe mooi alles’ geschreven door Mirjam van Hengel. Het boek beschrijft de bijzondere liefdes-geschiedenis van de dichter Leo Vroman en Tineke Sanders.
Hij vluchtte aan het begin van de oorlog uit Nederland uit angst voor de Jodenvervolging, Tineke en hij waren toen al verloofd. Door de oorlog en alle ellende die daar uit voortkwam, zijn ze zeer lang gescheiden. Leo vluchtte namelijk weg uit Nederland naar Nederlands Indië, daar belandde hij uiteindelijk in een aantal Japanse kampen. Tineke en hij zien elkaar dan 7 jaar ! niet , pas in 1947 zien ze elkaar weer en de liefde is gebleven (en blijft tot aan hun dood , beiden werden 90 plus.)
In dat boek dus, las ik voor het eerst over Stolpersteine. Dit zijn kleine vierkante gedenktekens die tussen de straatstenen worden gelegd. In de vierkante messing- steentjes met betonnen voet van 10 bij 10 centimeter, zijn de namen gegraveerd van Joodse mensen. Soms zelfs hele families die in de oorlog in Auschwitz, Sobibor etc. vermoord zijn. Door heel Nederland waar Joden weggevoerd zijn, kun je ze vinden. Nu ook bij ons in Amersfoort.
Het is een idee van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (70) die op die manier zijn respect betuigt aan al die slachtoffers, die zomaar uit hun huizen werden gehaald en vervolgens met miljoenen anderen werden vergast. Demnig wordt tijdens het plaatsen van de steentjes soms bedreigd door rechts extremisten (nu in 2018 dus nog…) Inmiddels zijn de struikelsteentjes verspreid over 620 steden. Nogmaals, ik wilde hier al een blog aan wijden, maar het kwam er nog niet van. Nu verscheen er in het AD magazine een heel artikel van Barbelijn Bertram over de stenen, en wilde ik daar meteen bij aanhaken. Sommige gegevens heb ik nu ook aan haar artikel ontleend.
Van mijzelf zijn de gevoelens die bij deze actie horen. Ik vind dit initiatief namelijk geweldig. De Joden- vervolging blijft een schandvlek, respect en het levend houden van de afschuwelijke herinnering aan deze mensen, blijft een plicht.
Hoi Marlies,
Al een paar jaar is men in Amersfoort bezig met Stolpersteine. Betsie van Ravenhorst, die jij kent van het schrijven van levensverhalen, heeft zich een paar jaar daarmee beziggehouden. Ook Klaas Kwakman, die ik nog ken van de H.Geestkerk (nu ondergebracht in de parochie van heel Amersfoort) hield zich daar mee bezig. Het is altijd goed om dit onder de aandacht te brengen. Ook ik kende uit mijn jeugd een Joods gezin met twee kleine meisjes. Via Betsie heb ik gehoord dat zij na de oorlog teruggekomen zijn en ook hun vader. Zij heetten Bollegraaf.
Groetjes Bep
wat leuk dat je er zo veel vanaf weet Bep! Jij lijkt soms wel een levende encyclopedie.